Nangitag bag-o nga Kat-onon sa Gabii sa Kabilin 2019

Atoang sugdan sa maayong pamatasan. Maayong buntag, maayong hapon ug maayong gabii kanimo nga nag basa ani akong gisulat. Sa wala’y pag duha-duha nakahuna-huna sab ko nga labing maayo kon daghan ta’g mahibal-an sa atong kultura ug labing maayo pud kon naning pod ta sa pagpalig-on ug pagpatunhay sa kaugalingon natong pinulongan.

Dugay na sab ko nga nag huna-huna ug kanus-a ko makasulat ug blog nga binisaya. Karon atong sugdan. Bahala na mag kamuritsing akong binisaya nga grammar kay wala man sad intawn nag tudlo nako nga pormal.

Dili diay ko pirmi mu apil ug Gabii sa Kabilin, mga "every other year" lang. Ang Gabii sa Kabilin usa ka kalihokan nga naglangkob sa nagkalain-laing mga lugar sa atong dakbayan nga angay ipasigarbo tungod kay kabahin kini sa pag-ugmad sa atong kasaysayan ug budaya (culture).

Re-enactment sa pag sugat sa mga bisaya ug sa espanyol, luyo sa Aduana House sa pag sugod sa Gabii sa Kabilin 2019

Gipahigayon ang Gabii sa Kabilin aron sa pag-selebrar sa National Heritage Month (Buwan sa Nasodnong Kabilin) sa atong nasod nga Pilipinas matag Mayo. Matag tuig nga mahitabo ang Gabii sa Kabilin sa kataposang Biyernes sa buwan sa Mayo dinhi sa atong Sugbo.

Nakaabot pako sa panahon nga Php100.00 pa to ang kantidad sa tiket, hangtod nahimong Php150, ug karon gamay nalang kulang ma Php200 na pero sa pagkakaron Php195.00 pa!

Mao nay ginatawag nga "Inflation" pero sa lain nana nga blog atong istoryahan. Sa usa ka bayad, mamahimo na nimong suliton ang tanang mga lugar nga puno sa mga tinagsip sa atong tabunok nga kagahapon.

Gikan sa alas sayis sa kagabhion hangtod sa tungang gabii, mamahimo kaayo nimong bisitahon ang tanang mga museyo ug makasaysayanong mga dapit (heritage sites) sa nagkalain-laing dapit sa dakbayan sa Sugbo, Talisay, Mandaue ug Lapu-lapu.

Nay libre nga mga bus nga mohatod nimo sa sunod nimong destinasyon nga buot adtoan. Apan dili sa tanang higayon tungod kay trapik ug duna pay laing gihatod. Pwede sab ka mag lakaw kung ga-apas ka sa oras. Pero mas lingaw kung hinay-hinayon lang nimo kuyug imong mga kaila.

BRP Ivatan - Fast Attack Ship of the Philippine Navy

Ang tema karong tuiga kay "Setting Sail". Sa opening sa may Aduana House, sa luyo adunay naka dung-go nga duha ka barko gikan sa Philippine Navy. Perstaym nako makasulod sa ingon aning klase nga barko ug daghan sab kong nakat-onan sa pag istorya nako sa mga marino or navy bah ang tawag ani nila.

Museo Parian sa Sugbu - Jesuit House 1730

Usa sa akong bagong nakat-onan kay gikan sa akong nakuyog padolong sa Aduana House nga si sir Max Limpag. Tungod sa teknolohiya diin ang sosyal medya nahimo nang paagi aron makahinabi sa mga higala, nahibawan nako kang sir Max ang pasabot sa "Gi-atay" sa karaang panahon.

Abi nato karon nga ang original na pasabot kay "atay" (or liver). "To wish to someone disease and pestilence" – apan layo ra diay ni sa tinuod. Na kat-onan ni niya sa Jesuit House nga gikan diay ni sa furniture, nga usa ka "Ah Tay" nga higdaanan. Usa ni ka klase nga furniture nga gihimo sa mga insik. Kung naghigda ka ani, unya na "bedridden" ang tawo, mao nang giingon nga "Gi Ah Tay" na sha (o Kamatyonan na)!

Bisita-a ni nga link sa Facebook sa kompleto nga suwat: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10156510032294247&set=a.10150488891489247&type=3&theater

University of Southern Philippines Foundation - Rizaliana Museum

Nakat-onan pud nako nga si Jose Rizal kay Torpe bisan daghan shag na uyab! Sa atubangan ni Leonor Rivera, dili daw ni siya ka istorya ug tarong. Taas pa kaayo ni nga storya kay tagalog pud lisod i-translate, pero mao na, ang importante, torpe diay pud ni si Rizal! Parehas diay mi! Hahahahahha!

Mga Musikero sa Halad Museum

Daghan kaayong mga naka tago nga musika sulod ani nga museyo gikan sa 1910s hangtod sa 1990s nga mga bisayang composer, performer ug entertainers. Nindot ibalik-balik dinhi!

Sulod sa Casa Gorordo Museum - Adunay nindot nga audio-visual presentation

Sa mga lugar nga imong mabisita, pakighinabi sa mga katiguwangan ug sa mga 'tour guide' ug pangutana sa ilang nahibawan. Ayaw pud labyi ang mga sulat bahin sa kagahapon. Gamita ang mata aron sa pagbasa.

Blagir pose gawas sa Casa Gorordo

Ayaw sab ug kalimot nga kuha ug bedyo o mga hulagway nga mamahimong tipigan ug ipakita ug ipang-hambog sa uban isip handomanan.

Karong tuiga, nabisita namo ang nagkalain-laing lugar nga wala namo madalikyat og abot sa miaging mga tuig.

1. Aduana House (Malacanan sa Sugbo)
2. Sugbu Chinese Heritage Museum
3. Basilica Minore del Santo Niño Museum
4. University of Southern Philippines Foundation – Rizal Museum
5. Museo Parian sa Sugbo – 1730 Jesuit House
6. Casa Gorordo Museum
7. Jose R. Gullas Halad Museum
8. University of San Carlos Museum
9. Fo Guang Shan Chu Un Temple

Ang akong masulti ra gyud para humanon ni nga blog kay ang mga Bisdak dunay sarang gibarogan tugbang sa garbo sa lumad nga budaya o kultura. Pero akoang dugo kay dili ra bisaya, naa pud koy dugong espanyol ug instik. Ambot kung mag sulat pud ko ug blog nga espanyol or ininsik puhon.

—
If you like this post, please do share it on social media like Facebook, Twitter or any other site that you like (of course with a credit link back to this blog post).

Also, don’t forget to follow me on Facebook, Spotify or Anchor.fm (for the Podcast), and Instagram for more updates and random stuff about me and this blog.